ΕΝΔΟΣΧΟΛΙΚΗ ΒΙΑ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ

Η ενδοσχολική βία ή αλλιώς bullying, είναι μια σειρά από δράσεις που συμβαίνουν όταν ένα παιδί το οποίο είναι, ή θέλει να νιώθει πιο δυνατό, στοχοποιεί ένα πιο αδύναμο ή μικρότερο άτομο χτυπώντας το ή τρομάζοντάς το, επανειλλημένως. Μια βίαιη πράξη, όπως για παράδειγμα η έκφραση έντονου θυμού θεωρείται σημάδι ενδοσχολικής βίας (bullying), όταν επαναληφθεί αρκετές φορές, είναι έντονο και συμβαίνει απέναντι στα ίδια άτομα. Σημαντικό και βασικό ρόλο έχουν οι ενήλικες, είτε είναι γονείς, είτε δάσκαλοι, των οποίων η παρέμβαση απαιτείται ώστε να μην παγιωθεί η πράξη εκφοβισμού, με αποτέλεσμα τα μακροχρόνια προβλήματα στη σχέση των παιδιών.

ΔΕΙΓΜΑΤΑ ΟΤΙ ΤΟ ΠΑΙΔΙ ΣΑΣ ΚΑΚΟΠΟΙΕΙΤΑΙ

·        Το παιδί αγαπούσε το νηπιαγωγείο αλλά τώρα δε θέλει να πάει

·        Παραπονείται για πονοκεφάλους ή πόνους στην κοιλιά πριν πάει στον παιδικό σταθμό

·        Δε θέλει πια να παίζει με ένα παιδί, που κάποτε του άρεσε

·        Σας λέει επανειλλημένως ότι τον ενοχλεί ένα συγκεκριμένο παιδί

·        Ξαφνικά βλέπετε το παιδί σας αγχωμένο ή πιεσμένο

ΔΡΑΣΕΙΣ ΠΟΥ ΜΠΟΡΟΥΝ ΝΑ ΚΑΤΑΛΗΞΟΥΝ ΣΕ ΕΝΔΟΣΧΟΛΙΚΗ ΒΙΑ

·        Παρατσούκλια

·        Σπρωξίματα

·        Αποκλεισμός

·        Πειράγματα

·        Χτυπήματα

·        Ψέματα

·        Κορόιδεμα μιας εμφάνισης ή αναπηρίας

·        Τρόμαγμα

ΠΩΣ ΜΑΘΑΙΝΟΝΤΑΙ ΟΙ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΕΣ ΕΚΦΟΒΙΣΜΟΥ

1.      Οι συμπεριφορές εκφοβισμού παγιώνονται όταν έχουν αποτέλεσμα, δηλαδή εάν ένα παιδί απειλήσει ένα άλλο παιδάκι, και πάρει αυτό που θέλει, τότε η απειλή θα ξανασυμβεί. Σημαντική είναι η παρέμβαση και η καθοδήγηση του ενήλικα.

2.      Επίσης, τέτοιες συμπεριφορές μπορούν να διδαχθούν απευθείας από τους ενήλικες, οι οποίοι σπεύδουν να απειλήσουν, να ντροπιάσουν και να τιμωρήσουν τα παιδιά τους, που είχαν μια άσχημη, βίαιη συμπεριφορά. Οι γονείς θα πρέπει να παραμείνουν ήρεμοι, να βάλουν όρια στα παιδιά τους και να τα βοηθήσουν να βρουν άλλους τρόπους επίλυσης των προβλημάτων τους.

3.      Η βίαιη συμπεριφορά ενισχύεται όταν οι ενήλικες βάζουν στο παιδί την ετικέτα του «νταή», αντί να κατανοήσουν ότι ο εκφοβισμός αποτελείται από μια σειρά δράσεων και όχι από έναν άνθρωπο. Όταν ο δάσκαλος ή ο γονέας περιμένει μια άσχημη, αρνητική συμπεριφορά από το παιδί που το έχει χαρακτηρίσει έτσι, τότε το παιδί θα εκπληρώσει τις προσδοκίες του.

ΛΕΚΤΙΚΗ ΒΙΑ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΕΝΗΛΙΚΕΣ

·        «Δε με νοιάζει τι έγινε,….κάτσε κάτω!»

·        «Να με κοιτάς όταν σου μιλάω!»

·        «Κάνε ό,τι σου λέω, γιατί αλλιώς…!»

·        «Γίνεσαι γελοίος- είσαι αρκετά μεγάλος για να ξέρεις καλύτερα!»

·        «Μην πεις τίποτα- κάνε ένα διάλλειμμα και σκέψου τι έκανες!»

ΓΙΑΤΙ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΕΧΟΥΝ ΒΙΑΙΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ

Τα παιδιά που επιλέγουν να εκφράζονται ασκώντας βία, λεκτική ή σωματική, αναζητούν έναν ενήλικα ο οποίος θα διερευνήσει τις βασικές τους ανάγκες και προκλήσεις. Κάθε συμπεριφορά έχει ένα στόχο, να τραβήξει την προσοχή ή να εκφράσει τον τρόμο ή τον θυμό που κατακλύζουν το παιδί, και αγνοούνται από τον ενήλικα. Η βίαιη συμπεριφορά αποτελεί κόκκινο συναγερμό για ένα παιδί που χρειάζεται όρια, τα οποία δε θα πρέπει να ακολουθούνται από τιμωρία αλλά από εναλλακτικούς τρόπους για τη λύση των προβλημάτων.

ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ

Οι ενήλικες λοιπόν, θα θέσουν τα όρια τους, τα οποία θα ακολουθούν θετικές αλληλεπιδράσεις, με αποτέλεσμα να βοηθούν τα παιδιά να μάθουν να εκφράζουν τα συναισθήματά τους επικοδομητικά. Αφού τεθούν τα όρια, θα πρέπει να ακολουθήσουν τουλάχιστον πέντε θετικές, ενθαρρυντικές αλληλεπιδράσεις. Για παράδειγμα:

“Αντώνη, το να χοροπηδάς στο κρεβατάκι της κούκλας και να φωνάζεις ‘φύγε’, πρέπει να σταματήσει γιατί τρομάζεις, τον Γιάννη (1 θέτουμε τα όρια). Το πρόβλημα είναι ότι θέλεις να χοροπηδάς μόνος σου? Ωραία, ας βρούμε ένα άλλο μέρος να παίξεις, που θα είναι ασφαλές για εσένα(πρώτη θετική αλληλεπίδραση). Ο ενήλικας κάθεται κάτω και παρακολουθεί, ενώ ο Αντώνης επιλέγει να χοροπηδήσει σε ένα στρώμα(δεύτερη θετική αλληλεπίδραση). Ο ενήλικας σχολιάζει το πόσο ψηλά πηδάει ο Αντώνης και προσπαθεί να το κάνει κι αυτός(τρίτη θετική αλληλεπίδραση). Ο ενήλικας, ύστερα ακολουθεί τον Αντώνη σχολιάζοντας θετικά την επιλογή του για ένα παζλ(τέταρτη θετική αλληλεπίδραση)και φτιάχνοντας ένα παζλ μαζί του( πέμπτη θετική αλληλεπίδραση). Ο Γιάννης συμμετέχει μαζί τους.”

Το παιδί έζησε την εμπειρία της αντικατάστασης μιας αρνητικής συμπεριφοράς για να προσελκύσει την προσοχή, με μια  διαφορετική, ευχάριστη συμπεριφορά, του να είναι αρχηγός και να εμπλέκεται μέσω θετικών αλληλεπιδράσεων, με έναν υποστηρικτικό ενήλικα και ένα ακόμα παιδάκι.

Πηγή:

Betsy Evans, “Bullying: Can It Begin in Preschool?”,  Highscope Extensions,  Vol.25, No. 3, p.1-6

Deborah Carpenter, “How to Handle Preschool Bullies”, Parenting

Νέλλη Κοκκινάκου - Ψυχολόγος