5 ΒΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΝΑ ΒΕΛΤΙΩΣΩ ΤΗΝ ΟΜΙΛΙΑ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ ΜΟΥ

Όταν τα παιδιά πλησιάζουν την ηλικία των 4ετών και εισέρχονται στο προνήπιο, αρχίζουν οι ανησυχίες για το εάν η ομιλία τους είναι καθαρή. Συνήθως, οι γονείς απευθύνονται στους παιδίατρους, στις δασκάλες ή σε φίλους για να μάθουν αν το παιδί τους μιλάει καθαρά.  Αν τα γράμματα που αντικαθιστά, παραλείπει ή αλλοιώνει είναι φυσιολογικό να γίνεται σε αυτή την ηλικία κι αν στο προνήπιο ή στο νήπιο οι δυσκολίες αυτές στην ομιλία θα αποκατασταθούν μόνες τους, χωρίς την παρέμβαση Ειδικού, δηλ. Λογοθεραπευτή. Συνήθως οι απαντήσεις που δίνονται είναι καθησυχαστικές, όπως «Μην αγχώνεστε, μεγαλώνοντας θα τα πει. Θα καθαρίσει μόνη της η ομιλία του!» 

Σύμφωνα με έρευνα του Πανελληνίου Συλλόγου Λογοπεδικών, η οποία διεξήχθη από το 1989-1992, σε δείγμα 300 παιδιών, 2,6 - 6,0 ετών, του νομού Αττικής, ορίστηκαν (το 1995) συγκεκριμένα αναπτυξιακά στάδια κατάκτησης των φωνημάτων στην ελληνική γλώσσα.

Από 2,6 - 3,0 ετών κατακτώνται τα φωνήματα: μ, π, μπ, τ, κ, γκ

Από 3,0 - 3,6 ετών κατακτώνται τα φωνήματα: ν, ντ, β, χ, γ

Από 3,6 – 4 ετών κατακτώνται τα φωνήματα: φ, σ, ζ, λ και τα συμφωνικά συμπλέγματα: σπ, πλ, κλ, βλ, κν, πν, πχ, βγ

Από 4,0 - 4,6 ετών κατακτώνται τα φωνήματα: θ, δ, λια/ο/ε και τα συμφωνικά συμπλέγματα: φλ, στ, σκ, ψ, ξ, χτ, τρ, κρ, ζμ, μν

Από 4,6 – 5,0 ετών κατακτώνται τα φωνήματα: τσ , τζ και τα συμφωνικά συμπλέγματα: σφ, βρ, ντρ, χν, ζγ, φτ

Από 5,0 – 5,6 ετών  κατακτώνται τα συμφωνικά συμπλέγματα: γλ, γρ, στρ

Από 5,6 – 6,0 ετών κατακτάται το φώνημα: ρ και τα συμφωνικά συμπλέγματα: δρ, θρ, χτρ     

Με βάση τα παραπάνω μπορεί ο κάθε γονιός να αξιολογήσει την ομιλία του παιδιού του και να διαπιστώσει αν τα γράμματα που δε λέει είναι εντός του φυσιολογικού εύρους ή θα έπρεπε να τα έχει αρθρώσει πιο νωρίς ηλικιακά.

Πριν ο γονιός απευθυνθεί σε Λογοθεραπευτή μπορεί να ακολουθήσει 5 απλά βήματα για να βοηθήσει το παιδί του να τοποθετήσει και να αρθρώσει το φώνημα που δε λέει. Το ένα βήμα ακολουθεί το άλλο, μόνο όταν κατακτηθεί το προηγούμενο.

Βήμα 1: Τοποθέτηση φωνήματος

Μπροστά σε καθρέφτη καθίστε μαζί με το παιδί. Κάντε το φώνημα πρώτα εσείς και καταλάβετε τον τρόπο που το αρθρώνετε. Στη συνέχεια περιγράψτε το στο παιδί με απλό τρόπο. Για παράδειγμα, αν το παιδί δε λέει το «θ», θα παρατηρήσετε στο δικό σας το στόμα στον καθρέφτη ότι δαγκώνετε απαλά τη γλώσσα και ο αέρας βγαίνει από το κέντρο και όχι από τα πλαϊνά του στόματος. Αυτό το περιγράφετε στο παιδί και κάνετε αρκετές επαναλήψεις μπροστά στον καθρέφτη, αλλά και απέναντι από εσάς (μαζί με εσάς) για να βλέπει την τοποθέτηση. Προσοχή (!) τα φωνήματα αρθρώνονται μόνα τους χωρίς φωνήεντα να ακολουθούν (π.χ. «θθθθθθ» και όχι «θου» ή «θα»).

Βήμα 2: Άρθρωση του φωνήματος σε συλλαβές

Αφού το παιδί τοποθετήσει το φώνημα, κάνετε το παιχνίδι με τις 5συλλαβες (Σύμφωνο-Φωνήεν, π.χ. θα, θο, θε, θι, θου). Φτιάχνετε ένα πάζλ, όπου κάθε κομμάτι κερδίζεται αφού πρώτα το παιδί έχει επαναλάβει τη συλλαβή που του λέτε. Χρειάζονται αρκετές επαναλήψεις για εξοικείωση.

Βήμα 3: Άρθρωση σε λέξεις (όπου το φώνημα είναι στην αρχή πρώτα και μετά στη μέση θέση)

α. Κόψτε εικόνες, ζωγραφίστε, βρείτε εικόνες στο ιντερνέτ όπου το φώνημα θα είναι στην αρχή των λέξεων (π.χ. θάλασσα, θυμώνει, θήκη, θέατρο, κ.ά.). Λέτε λέξεις και το παιδί τις επαναλαμβάνει. 

β. Αφού το παιδί τα πάει αρκετά καλά στις λέξεις που το φώνημα θα είναι στην αρχή, τότε βρίσκετε λέξεις με το φώνημα σε μέση θέση (π.χ. μάθημα, κάθομαι, παραμύθι)

Βήμα 4: Ποιο είναι το σωστό;

Φτιάχνετε ζευγαράκια με λέξεις (μία λέξη που έχει το φώνημα που μαθαίνει το παιδί, π.χ. «θ» και μία λέξη με το φώνημα που το αντικαθιστά, π.χ. «σ») , τις λέτε στο παιδί κι εκείνο εντοπίζει τη σωστή (π.χ. Ποια λέξη είναι η σωστή θέλω ή σέλω, σαλάτα ή θαλάτα, θυμώνει ή  συμώνει, κ.ά.). Με αυτό το παιχνίδι το παιδί ακούει τη διαφορά του ήχου που προσπαθεί να μάθει με αυτόν που το αντικαθιστούσε.

Βήμα 5: Λέτε τις λέξεις σε φράσεις και μικρές προτάσεις

Μπορείτε μέσα από παραμύθια, βιβλία ή φωτογραφίες να φτιάχνετε μικρές ιστοριούλες, με μικρές φράσεις ή προτάσεις που θα περιέχουν τις λεξούλες με το φώνημα που προσπαθείτε να πείτε στο παιδί (π.χ. Ο Θανάσης έφυγε. Ήθελε να πάει θέατρο. Η μαμά του θύμωσε. Του είπε να καθίσει στο σπίτι. Θα έρχονταν καλεσμένοι…)

Αν τα βήματα αυτά ακολουθηθούν σωστά, η εξάσκηση γίνει για 3μήνες και το παιδί δεν αποκαταστήσει τις δυσκολίες του στο φώνημα, τότε καλό θα είναι να απευθυνθείτε σε Λογοθεραπευτή. Όσο πιο έγκαιρα γίνει η διάγνωση των δυσκολιών άρθρωσης τόσο πιο γρήγορη θα είναι η αποκατάσταση και η αποφυγή αργότερα μαθησιακών δυσκολιών.

Τριχείλη Αλίκη

Λογοθεραπεύτρια

Πηγή: Πανελλήνιος Σύλλογος Λογοπεδικών (1995). Δοκιμασία Φωνητικής & Φωνολογικής Εξέλιξης. Αθήνα: ΠΣΛ